Mulepi: Bonifácio Júlio Raça
Óthène ahu nàri ni nroromelo nòwi mitano-va makhalelo yàmurukunuwa mwaha wa mwáthanle. Tthiri amwávano antxène, yàwo aniphavela makhalelo masyá a mulaponi mwahu, mahiku yéttaka mathanu ni maxexe a mwèri ole ovinre wa outùpuru, khiyàkhumunwe orowa othanla. Vèkékhayi mwáthanle ola, ti yòle anamuntxène oMosampìkhi yànyiheryàya wìra mwéttelo wa elapo wárowa orukunuxiwa. Sìso, ni nroromelo nenla, hiyo óthène, alopwana n’athiyana, vantxénexa amwávano yáhìra mpantta wòmuthanla muhóleli a elapo.
Okathi wóthanla wàhivira ni murettele, nnàmwi mapuro kamosa-kamosa, nnya ohàtta, sàkhumelenle mikhino-khino, ntoko opisihiwa otthukuliwa mapuro a mwáthanle, hatá ohipixiwa wa ikaruma sa mwáthanle ene yòwo. Varòkhalaru sìso, anammawàni yahithanla orattène. Khupatxeriwa wàlikeliwa ivòtu. Vávavá nto vapatxenryàya epuruma-puruma, okhala wìra anaFrelimo yáhòna wìra àxinttiwa. Ti vàvo nto vàvenyenryàya opaka mixikwìtti, wìra ole othanliwe n’anamuntxène ohivahiwe omwene awe. Nto yàhótxèla, okhala wìra khivarère owehawehiwa n’ale yìra mpantta wa muteko ene yòle.
Numala omalihiwa wàlikeliwa, vàsuweliwàya wìra Frelimo òxinttiwa ni PODEMOS, yòwo akhaliherya mukhalelo wa Venâncio Mondlane, khupatxerya owòpopiha atthu arumélaka mapilìsa wìra avirikanyihe mukhalelo wa ivòtu. Masi etthu yahàsuwelàya anaFrelimo okhala wìra Venâncio àhètetèla orattène khwáthanla amiravo ówàtta yàwo anisuwela ovara muteko ni ikaruma sòvirikana, wìra yírele mpantta wòwàlikela ivòtu. Ti sìso vasuwelihiwàhu wìra vèkékhayi Venâncio ni PODEMOS òmuxintta Txapo ni Frelimo. Wìya wa Frelimo wàhòneleliwa, mixikwìtti sawe khusuweliwa. Nto, mwaha wòhiphavela ohiya omwene va murettele, anaFrelimo khupatxerya wàlupattha ale yìra mpantta wa nikhuru nònelenle olavilavi wa Frelimo. Sìso, ohiyu wa enamathanu oxeleliwa emutivela ya 19 na Outúpuru, anaFrelimo khuwìvakasa ni kapwitthi alopwana anli: Elvino Dias ni Paulo Guambe. Ehasara ela ehàrúhela owali anammawàni yàwo alamphe wìra khanimuhiya Frelimo ahòlelaka elapo ela ahimuxinttale mwáthanle. Khupaxerya epuruma-puruma okhuma mahiku yéttaka miloko mìli nnihiku nimosá na mwèri wa outúpuru.
Epuruma-puruma ela yòphoviha elapo, okhala wìra mahiku mantxène atthu khanivara muteko. Ophova nno onnirùha-tho onyányeya wa elapo ni ohètta sàna wa itthu. Tthiri nóphova vamosá ni elapo ahu, mwaha wa nrima ni wìkuxererya wa Frelimo. Nnya atthu annikhuwela ehimyaka wìra, khanimphavela-tho Frelimo. Nnàmwi mwálàno oninwehaweha mwáthanle (CNE) ahimmyène wìra oxinttale ti Frelimo, anammutthettheni òMosampìkhi anninyesererya ohimya wìra khamuthanlale Frelimo, amuthanlale PODEMOS ni Venâncio. Khaninsuwelexa onrowàya omalela etthu ela, nto ekékhayi erinàhu-va t’ila, elapo ahu yóphova ni yònyányeya.
Nrowe óthène nìre mpantta wòrehererya elapo ahu ila. Khanirina-tho elapo ekina, nàhikhapeleleru ni olokiherya yèla, nòrimèla. Nrowe óthène ahu nikhuwele vamosá níraka khannimphavela mulipa-a-nihasu, yòwo onápottha atthu ntoko inamá sawe. Hòye wìya ivòtu. Ole oxinttale pàhi torina ehakhi yòhólela elapo ya oMosampìkhi. Pàhi, sóphova ni sònyányeya. Nimphavela opatxerya vasya-vasya. Okhala wìra elapo yóphova, hiyo nimphavela orehererya. Nimphavela wòna itthu isyá.
