Quito Namattiyela

Khalayi-khalayi, elapo eyo, àhikhala mwené mmosá àkuvenle otthapela ottikhiwa wawe vanàmwi àsuwela wìra mwáthanle airiwe, axinttale ari mulopwana ahòneliwa vatthu, vanàmwi vasuweliwaka wìra tarina mukhalelo wàphaveleya variyari va anamanloko awe. Mwené ene yòwo atthapenle nìra nòmuxintta mwáthanle, írela mpantta wa nikhuru nenle n’anamaivela nóriha. Eyo ti wi, muteko wàvarasàya alipa óthène yìrelaka nikhuru nle, wàri wòmoriha ikharari; khayàwónela vatthu atthu a elapo ele.

Nnàmwi mamwene awo yàkuxerya enamphottòko, yìra esuwelasaka wìra omwene aya aphwanyale variya v’atthu ale yàháxàya. Awo yàroromela anammawàni óthène ovukulanya mwa seiye sóthène sàruweryàya vayákhani: vakhala wìra khuta mutthu áphwanya mutxoma mmosá wa mattuvi, áhàna onvukulanya eriyari n’eriyari emwìrelaka mwené. Atthu óthène yìra sìso, ole amphwanya mattuvi isàkho pìli, akuxa emosá khunamuroihela mwené owanny’awe; ale yaháwerya orowa owanny’awe, arumeyi a mwené owo tiyárwèla ni mikukutta sa weiwo.

Vale yákhuma ethàtxiriki ákhala mwené, amwàr’awe ni an’awe óthène. Masi mwené ole kháwerya wávaha etthuvó walá eyenve vòwi ehakalalaseke. Anamwane kayónasa vósoma vo màna khasàtekiwe, nnakhala mikatxanpiya ni mituturu sa màsi khasathimpwale, mwaha waivàvo, atthu ale yànivira okathi muntxène ehàwelasaka màsi, ni etalá yànitepa wàvolasa, màna sóphwanya aya sóthène sàkhalanàya yàroihasa wa mwené.

Nnàmwi yahárère asomi yàsuwela ikettelo sòkeleliherya ohòlo elapo ni wàkhaliherya alipa òvalavela a mmuttettheni mme, vàniphwanyaneya vo mukutakutho, mwaha vòwi, mamwene ale yàvirihana ehitxe yáleru. Mwa waivàvo, mùpuwelo aya wákhala mmosa-mosarú, ni-tho mukhalelo aya wàri wòsuphayi sìso. Awo yànitepa wápottha akhwàya enakhala sintoko anakhotto anikhuma ilapo sikina sòrakamela erwélaka wàpwetexa. Atthu ale yàpotthiwa sísàle, esuwelasaka wìra wàniphiyerya okathi wa mwáthanle, yàhilattulanasa óthène, khùvo àhíwale okhwipi. Vánìra ni anamwane óthène òhimora etekhu yàphwanyaneya ommalelekeni weiwe. Muthukumano owo wìreliwa wìra, vamosá, yùpuweleliwe yówìra vòwi nipwetexiwe nikhuru nle n’álipa-òtakhala, n’anawìye. Nihiku nene yenle yàhimutthomasa mulopwa ahávasa ikharari sawe, masi ahàrérane ankhili ni miruku sene khuluwi, nsina nawe níriwa prestente Mutxentxere.

Mutxentxere ole numala othanliwa khákhòntte, màna ohàwa w’atthu ale anòna ni niphwanya n’aninwela, ahòna vòmalela ni vòwírela. Nnakhala karakata àmmiryela ovoliwa, wi ahikhwé mwahá wa etalá. Ole àhàroromeliha anamanloko awe wìra àmwàtthikiherya omwene atthu óthène ohiya omwene w’atthu a nikhuru nimosá nihirina murú. Atthu ale yàhimópela ikuphi n’ikavakava envekelaka olipiha eròho mwaha wòwi anasusukhi ale yakela yaiwa yàmmunyopotthola-vo vahinatthi. Nto ephwanyeke ntthyawelelo naya, vòwàpuheryaka ni wápottha anamanloko aya ale.

Númala ovira okathi muntxène atthu ale ekhalaka mòháwani sísàle, Mutxentxere ole athanliwe àhìvahererya okeleliheryaka ohòlo elapo ni owanela exariha ni okhala sàna w’atthu óthène, vanàmwi vahikhweyaka mwaha vòwi orikarika wàrúhela murettele anamanloko nìnánoru variyari v’anakhotto, variyari vàle ahinàphavelela murettele akhwàya. Masi nnàmwi vari sìso, ole ànivira aroromelihaka ni àlopolaka atthu óthène okhala atthu òwìryánela ovara muteko ni owanela exariya.

Okhala wìra Mutxentxere annuwenle muhina mwa sólimmwa, àhàvekela atthu óthène ohìhiyererya olima. Tivó, khula etthoko yànintxererya imatta saya, khunàla ele yónàya. Ni wíwasa masu awe ole, áyena yàhilimasa imatta saya sùlupake sintoko vanirerelàya. Ni, vákhala wìra yèttihiwasa ni Muluku. Mwàkha ole, khawárère oruweriwa, màna epula yárupa sintoko vanirèrelàya. Yàhálasa ipyó, inukú sa khula muthinto, n’iye kihitonkwàka wòna, kòyariwaru. Vakhàni-vakhàni atthu a elapo ele yànikhala òhakalala, màna khayanwehererya mwené ole. Ni ikettelo sawe Mutxentxere sàri sòvirikana ni mamwene ale makina, atakhali. Enamuna eyo yànàsivela atthu óthène ni anakhulu a elapo ene yèle. Numala ovira okathi muntxène, ehiphiyaka eyòlya wa mwené, yèna àhivinyerya otikinihiwa ohinasuwela mwahàya.

Nóphiya okathi wa mwáthanle, mwené ole àri vèhitxeni, àhimuthanla mukhwàwe wìra amuranttele. Owo àhimulakiherya muthinto wòwàpuherya atthu ale. Vale khàsuwenle wìra atthu yàhitthukula murú ni maitho ene khuluwiru. Ole àhimwètetèla mwáthanle. Nùphiyeriha mahiku yàlimaleliwe omalamaliha mukupitti wa mwáthanle, atthu yàhitthikelasa mmawàni. Núphiya wene nihiku na mwáthanle, atthu ale óthène yàmuthanlale Mutxentxere. Vano, okhala wìra mamwene ale yàhilimalela oxintta, orumélaka ikuru saya, mulipa athanliwe ni mwené àhiruma orehereriwa nìra nùlupale nòtthapela oxintta wawe, ahisuwelaka wìra àhitura oxìxi. Ni anamanloko ale óthène yamunweha pàhi aikukhumulaka. Nihiku nalaleiwaya nummaru na muxinttelo, Mutxentxere àphwanyaneya amuxinttaka mwáthanle, ohiya mwené ole aiputthela sóthène. Noxintta, atthu ale yàhinwasaserya okhwipi mwené ole atthanpe vahinatthi oxá. Okhuma okathi ene yòle atthu ale ti wópowa wene. Vano ale yahàphavela atthu, yìra òmwàpuherya pàhi, okhala wìra khayòna wòmalela, yàhipatxerya enavira epahaka makhala omwàko Nanasi.