Jandreque Francisco Paulo

Khalayi, okathi axinama yàlottàya nttàva nimosá n’atthu, wàri okathi wìwanana wàréràya ni mirí sànisiveliwa. Okathi ene yòwo yàhikhala mamwene a mmuttettheni yáhimya wìra owerya wàrinàya wòwáruma atthu, yàròyareliwa ni yàròwanela wìra yàri mamwene ahinimala ni ahinkhwa. Awo yànihimya-tho wìra: “hiyo waphiya okathi wòmókwàxa, eyo p’iyo, wòwùluvala, khiyarowa okhwa, awo yàhalélaka okhwá yárowa wùhúwaka. Tivó, itthu yàpakáya khiyòva mulattu. Nihiku nimosá yàhithukumana enalèlihana makhalelo òwéttiha muttetthe. Mmuttettheni mme wàhikhala opuheryana. Yàle yàri makhulupale yàwéttiha akhw’aya yànàhasula vòhiphwanelela-vo. Ekalayi yèyo, othanliwa wa mwené khiwákhweya. Atthu óthène yànikutakutheya eháyaka ikaruma sòrumèla, ntoko ekhavette (Nipetta). Ekhavette yàmaniwa n’atthu àlupale ni yànitthuveliwa. Wa khula mutthu ànirùha ilyakhu sintxène. Nto sìso omwene khiwárèra wunleliwa, ni mwakhala mwené mwáruma atthu ntoko anamuteko anyu.

Sìso mmuttettheni wàhikhala ovirikana mwaha yàniphwanyaneya atthu yàhakukhuma, yápuha, ni akina-tho yàri òhàwasène. Mahóleli àtthu awo yànáruma akhwàya wìra awo yàhihàna orowa oxaya. Nto wòxayani iwo, yaiva enamá yarummwa wìra ehikhúreke. Awo yahihàna orowa wávaha makhulupale a mmuttettheni inamá sóthène ni manri aya. Ohàwa iwo wànàtepela anammuttettheni. Vano awo yàhipatxerya okhuwela yinlelaka wòpoliwa mòháwani mwaya yàviràya. Awo yàmukhuwelaru, khiyaiweleliwa. Vano yàhikhala atthu yòna opuheriwa wàkhumelela, nto awo yàhivinyerya opaka nikhuru nimosaru wìra ekumihiwe ale yápuha mékhàya. Nave ale yápuha khiyátthuna ohiya nipuro yàpuhàya, tivó yanaiva ale yárina mùpuwelo wòvirikana ni wawaya. Nto sìso yànihimya wìra omwene nrinàhu hiyo khinnihiya mwaha wòwi hiyo nròwanela nikuxa elapo ahu. Elapo ela yàri y’amuhatàt’ahu ni Muluku opattuxaka àhinihimèrya wìra kihòvahani elapo yóthène.

Evinrène mahiku mahikwène, n’iyàkha iyàkhasène, yàhikhumelela alopwana anli yíriwa Namarokolo ni Nàhe. Alopwana ala khiyàrérano osuwela ni ankhili. Mwaha wa makhalelo aya, yàhátthuwa-tthuwiha ale yápuha mékhàya ni yaipaka wìra omwene aya khiwámala. Nto yànihàvya makhalelo yàrowàya ovara wìra yíviwe alopwana ale anli. Nave osuwela yàrinàya alopwana awo yànàmweleliwa mwaha wòwi yànisuwela osyaka itthu sòwópiha sákhala mwa itthu sórèra. Awo yànèhereriwa evahiwaka muhakhu yàrowàya okhalana mahiku óthène ékumi aya. Masi awo yàhikhóttasa, mwaha wi yátthuna owópola atthu aya yàri mòháwani.

Wòmalelani wa mwaha ola wàkhumelela, anamapuherya yàhiphwéliwa mpakha oleva owerya yàrinàya. Masi sìso khivàkhweñye okhala wìra wàhònaneya okhwá atthu antxène, ni atthu yànìvahererya etthunaka wópowa mòháwani mwaya yàkhalàya.

Mùpuwelo ola onninùpuxerya makhalelo a mulaponi móthène. Mahiku ahu ala vannònaneya owana-wana mwaha wòwàhólela atthu. Nihòna itthu siraneñye elapo ahu Yòmosampìkhi okhuma nihiku na mwáthanle. Owana-wana khonimala ewaneliwaka elapo wìra ekhuturiwe atthu ni ekhaleliwe mphwini. Atthu óthène àmusuwela muthtu omuthanlalyàya, masi ákhala òwìtthunaxa. Nto awo wàsivela wàpuherya atthu ntoko tawaya. Makhelelo sìsa khanirérela. Atthu khahiyo ówìya, awo ahàna wàrumèla ni wàttittimiha.